اثر ضدانقباضی عصاره گیاه افدرا ماژور برگیرندههاي آدرنرژیک و کانال کلسیمی رحم موش صحرایی

Transcript

1 پاتوبیولوژي مقایسهاي علمی پژوهشی سال دوازدهم بهار شماره اثر ضدانقباضی عصاره گیاه افدرا ماژور برگیرندههاي آدرنرژیک و کانال کلسیمی رحم موش صحرایی کتایون یکتاپرستموافق 3 *2 1 نگار پناهی گودرز صادقیهشجین چکیده تمایل به استفاده از محصولات حاوي گیاه افدرا به دلیل خواص مطلوب نیروزایی چربیسوزي و ضد احتقانی افزایش یافته است. حضور ترکیبات آگونیستی آلفا و بتا آدرنرژیک در این گیاه میتواند اثرات متفاوتی بر رحم بگذارد و فقدان تحقیقات علمی در این زمینه ما را بر آن داشت که به منظور تعیین اثرات عصاره آبی الکلی گیاه افدرا ماژور بر رحم این پژوهش صورت گیرد. جهت انجام آزمایش موشصحرایی ویستار (220±30 گرم) مورد استفاده قرار گرفت. در حالت بیهوشی با قطع سر موشها کشته شده رحم جدا گردید و در محلول دیژالون که به آن گاز کربوژن (%95 اکسیژن و %5 گاز کربنیک) دمیده میشد به برشهاي 1/5 تا 2 سانتیمتر بریده شد و به ترانس دیوسر ایزومتریک در حمام بافتی متصل گردید. نتایج نشان دادند که عصاره آبی الکلی گیاه افدرا ماژور اثر انبساطی بر رحم داشت. غلظتهاي تجمعی عصاره (3-0/0625 میلیگرم بر میلیلیتر) انقباض ناشی از کلرید پتاسیم (60 میلیمولار) و اکسیتوسین (0/25 میلیمولار) را به صورت وابسته به غلظت کاهش داد. اثر مهاري عصاره بر انقباض ناشی ازکلریدپتاسیم توسط فنوکسیبنزامین (0/001 میلیمولار) کاهش نیافت که به لحاظ آماري معنیدار نیست (0/05 P) اما وراپامیل و پروپرانولول مانع از اثر مهاري عصاره شدند که از لحاظ آماري معنیدار بودند (0/05.(P اثرمهاري عصاره بر انقباض ناشی ازاکسیتوسین در حضور وراپامیل اثر سینرژیستی بر رحم را نشان داد که از لحاظ آماري معنیدار بود (0/05.(P نتایج نشان دادند که مکانیسم اصلی اتساع عضله صاف رحم از طریق مکانیسم- هاي آگونیستی بتا آدرنرژیکی همراه با مکانیسمهاي احتمالی دیگر از جمله کانالهايکلسیمی میباشد. این نتایج میتواند موید مصرف سنتی این گیاه باشد. واژگان کلیدي: افدرا ماژور رحم حمام بافتی و موش صحرایی. تاریخ دریافت: 93/6/16 مقدمه تاریخ پذیرش: 93/10/27 استفاده از گیاهان دارویی همواره کاربرد زیادي داشته است. با توجه به افزایش بیماريهاي دستگاه تناسلی و چاقی در جوامع امروزي و استفاده روز افزون از داروهاي شیمیایی به دلیل 1- دانشجوي دامپزشکی دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران ایران * 2- گروه علومپایه دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران ایران Panahi1380@yahoo.com 3- گروه فارماکولوژي دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران تهران ایران اثرات جانبی آنها پزشکان و داروسازان به طب سنتی گرایش پیدا کردهاند و از این رو استفاده از گیاهان دارویی و مکملهاي دارویی رو به افزایش است 8) و 5). نظر به اینکه افزایش استفاده از داروها و مکملهاي حاوي عصاره گیاه افدرا (مانند ترکیبات نیروزا چربیسوز ضد حساسیت و ضد احتناق) بیش از پیش افزایش یافتهاست. تیره افدرا داراي یک جنس و متجاوز از چهل گونه است که در نواحی مختلف کره زمین پراکندگی دارند. در ایران انواع متعددي از افدراها در نقاط مختلف مخصوصا نواحی بایر میرویند. به نظر میرسد ترکیبات موجود در این گیاه میتوانند بر رحم اثرات متفاوتی داشته باشند (داراي ترکیبات آگونیستی آلفا و بتا آدرنرژیک است) (19). در بررسی فیتو شیمیاي ی انجام شده بر روي گیاهان جنس افدرا نخستین آلکالوي یدي که بدست آمده افدرین میباشد. بعدا مواد مشابهی مانند سودوافدرین و غیره توسط محققین مختلف در انواع افدرا شناخته شده است که غالب آنها ایزومرهاي افدرین میباشند (3). از جمله خواص درمانی افدرین شامل رفع عوارض آسم ضد تشنج تب بر مدر ضد دیفتري معالجه رماتیسم خاصیت ضد سفلیس ضد درد و اثر باز کننده برونش دارد (9). با توجه به کاربرد زیاد این گیاه در طب سنتی و این که تا کنون تحقیق کافی در زمینه مکانیسم اثر عصاره توسط حمام بافتی بر بافت رحم صورت نگرفته است و به دلیل برخی گزارشها مبنی بر احتمال وجود اثرات سوء بر رحم ضرورت دارد تا بررسی بیشتري بر تاثیر عصاره این گیاه روي رحم انجام شود در پژوهش حاضر اثرات عصاره گیاه افدرا ماژور بر رحم مجزاي موش صحرایی ماده نژاد ویستار بررسی شد. 1569

2 کتایون یکتاپرستموافق نگار پناهی گودرز صادقیهشجین ; (0/3); NaHCO 3 (1/7) ; MgCl 2 (1/4) ; Glucose (5/55) NaCl (154) ; KCl (5/6)CaCl 2 مواد و روش کار تهیه عصاره هیدرواتانولی پس از اینکه ساقههاي سبز و جوان گیاه جدا شد در سایه خشک و بوسیله آسیاب برقی به پودر تبدیل شد. سپس به منظور تهیه عصاره گیاه مورد نظر از روش خیساندن استفاده شد که گیاه به مدت 48 ساعت در الکل %70 و در دماي آزمایشگاه قرار داده و هر روز در چند نوبت مخلوط هم زده شد. پس از آن مخلوط با کاغذ صافی واتمن شماره 1 صاف گردید. مایع صاف شده جهت تغلیظ درون فلاسک دستگاه روتاري ریخته شده و در دماي آزمایشگاه به مدت 24 ساعت قرار گرفت تا خشک شود. از این فرآیند %12/5 گیاه عصاره خشک تهیه گشت. و جهت ادامه کار در ظرفی تیره ریخته و تا شروع عملیات پژوهش در دماي نگهداري شد (6 و 1). 4 آمادهسازي بافت و روندهاي آزمایشگاهی درجه سلسیوس موشهاي صحرایی ماده نژاد ویستار با وزن 200±20 گرم و در محدوده سنی 3 تا 4 ماه از محل نگهداري و پرورش حیوانات آزمایشگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران تهیه شده در دماي سلسیوس و چرخه نوري 22±2 12 درجه ساعت روشنایی و تاریکی نگهداري شدند. حیوانات دسترسی آزاد به آب و غذا داشتند. به منظور همزمانی فحلی 24 ساعت قبل از انجام هر آزمایش استرادیول والرات 0/5 میلیگرم در میلیلیتر به صورت زیر جلدي به موشها تزریق شد (12). پس از آسان کشی (در حالت بیهوشی با قطع سر به وسیله گیوتین) بلافاصله محوطه شکمی باز شده بافت رحم جدا و در داخل محلول دیژالون که به طور مرتب مخلوط کربوژن %95 ) کربنیک) به آن دمیده میشد قرار گرفت. گاز %5 اکسیژن و ترکیب شیمیایی محلول دیژالون مورد استفاده در تمام آزمایشها به قرار زیر است (برحسب میلی مولار): کلیه نمکها و گلوکز از شرکت مرك آلمان فنوکسیبنزامین پروپرانولول و وراپامیل از شرکت سیگما تهیه شد. در داخل محلول دیژالون رحم به دقت از بافت پیوندي متصل به آن پاك شد. سپس به قطعاتی با طول 1/5 الی 2 سانتیمتر تقسیم گردید. براي ثبت پاسخگویی بافت رحم قطعات رحمی به کمک لوپهاي ایجاد شده توسط نخ سیلک شماره 2 که به انتهاي بافت بسته شده بود از یک طرف به قلاب و از طرف دیگر بوسیله نخ سیلک به ترانس دیوسر ایزومتریک ) Harvard (Isotonic Transducer متصل گردید. کلیه این مراحل یک دقیقه به طول انجامید که این مدت در تمامی گروهها یکسان بوده و تاثیري در انقباض بافت نداشت. اطلاعات ارسالی نیز توسط دستگاه فیزیوگراف Power Lab به کامپیوتر منتقل و ثبت گردید (16). در این پژوهش کشش استراحت اعمال شده به رحم 1 گرم و حرارت 29 درجه سلسیوس و = 7/4 ph بود. پس از اعمال کشش استراحت به رحم به مدت 60 دقیقه اجازه داده شد تا وضعیت بافت پایدار شود دقیقه 60 (در مدت استراحت بافتی محلول دیژالون داخل حمام بافتی هر 15 دقیقه تعویض میشد). سپس با محلول کلرید پتاسیم (60 میلیمولار) بافت را به مدت 5 دقیقه منقبض کرده و پس از اطمینان از سلامت بافت آن را شستشو داده و به مدت 10 دقیقه اجازه داده شد تا به حالت نرمال برگردد انقباضی غلظتهاي تجمعی لیتر عصاره ثبت گردید سپس پاسخهاي (2). ) 10 6 تا 10 3) گرم در میلی (فاصله زمانی افزودن غلظت بعدي عصاره 20 دقیقه بود). جهت بررسی دخالت گیرندههاي آلفا و بتا-آدرنرژیک و کانالهاي کلسیمی ابتدا تاثیر مهاري غلظت میانه موثر ) 10 1/46) میلی گرم در میلی لیتر عصاره بر انقباض ناشی از کلرید پتاسیم ثبت شد و بعد از شستشوي مکرر بافت در حضور آنتاگونیستهاي این گیرندهها به ترتیب فنوکسی بنزامین 0/001) میلیمولار) پروپرانولول 0/001) 1570

3 اثر ضد انقباضی عصاره گیاه افدرا ماژور بر گیرندههاي آدرنرژیک وکانال کلسیمی رحم موش صحرایی میلیمولار) و وراپامیل (0/001 میلیمولار) به مدت 30 دقیقه ) 50 (EC همان مراحل تکرار شد. در گروه موشهایی که با اکسی توسین مورد آزمایش قرار گرفتند به دلیل بروز انقباضات ریتمیک رحم در حضور اکسی توسین و تداخل اثر مهار کنندگی عصاره با این انقباضات ابتدا انقباض ناشی از اکسی توسین با غلظت 10 میلیواحد در میلیلیتر ثبت میشد و بعد از شستشوي مکرر و 15 دقیقه استراحت مراحل قبلی پس از 5 دقیقه حضور یکی از غلظتهاي عصاره تکرار میشد. مراحل گفته شده در بالا با پیش انقباض اکسیتوسین با غلظت میانه موثر میلی گرم در میلی لیتر تکرار شد (2). روش آماري (27 10 ) در این پژوهش جهت مقایسه دو گروه از طریق روش آماري Student s T-test و جهت مقایسه چند گروه از روش آماري آنالیز واریانس یک طرفه ANOVA از طریق نرمافزار SPSS19 و تعیین ) 50 (EC توسط برنامه Dose Response نرمافزار Lab 7 Chart Ver. Excel2007 انجام شد جهت رسم نمودارها از برنامه استفاده شد و معنیدار آماري در نظرگرفته شد. (P 0/05) به عنوان اختلاف از برنامه کامپیوتري Dose نرمافزار labchart Response استفاده شد و ) 50 (EC درگروههاي منقبض شونده با کلرید پتاسیم معادل درگروههاي منقبض شونده با اکسیتوسین گرم در میلیلیتر تعیین شد. مقایسه اثر عصاره با غلظت موثر میانه ) 10 1/46) میلی گرم بر میلی لیتر و منقبض شونده با کلریدپتاسیم و اکسیتوسین ) 10 (27 میلی ) 50 (EC بین گروههاي در بررسی مقایسهاي که بین گروههاي منقبض شونده با کلریدپتاسیم و اکسیتوسین انجام شد اختلاف معنیداري بین آنها مشاهده نگردید (نمودار 1) (0/05 P و 8=n). ستونهاي رو به پایین نشان دهنده میزان اتساع عضله صاف رحم میباشند. نمودار 1 مقایسه اثرعصاره با غلظت ) 50 (EC بین گروههاي منقبض اثر عصاره شونده با کلرید پتاسیم و اکسیتوسین. در گروههاي منقبض شونده باکلریدپتاسیم و اکسیتوسین در شرایط مهار گیرندههاي آلفا جهت محاسبه درصد پاسخ تانسیون بافت رحم نسبت به عصاره میزان کاهش تانسیون بافت نسبت به میزان انقباض توسط کلرید پتاسیم میلیمولار) و اکسیتوسین میلیمولار) (60 0/25) %100 در نظر گرفته شد (نمودار منقبض شونده با کلرید پتاسیم تاثیر عصاره.(2 10 ) در گروه 1/46 میلیگرم بر میلیلیتر) بر انقباض ناشی از کلریدپتاسیم و در نتایج اثر غلظتهاي تجمعی عصاره افدرا ماژور در گروههاي منقبض شونده باکلریدپتاسیم و اکسی توسین عصاره با غلظتهاي /5 6/ و 3000 میکروگرم در میلی لیتر به حمام بافتی با فاصله زمانی 20 دقیقه اضافه شد. عصاره در گروههاي منقبض شونده با کلرید پتاسیم (KCl) (60 میلی مولار) و اکسیتوسین (Oxy) (0/25 میلی مولار) اثر ضد اسپاسمودیک را نشان داد. مقایسه آماري بین میزان پاسخهاي بافتی به دنبال افزودن عصاره نسبت به پاسخ انقباضی به کلرید پتاسیم و اکسیتوسین در تمامی غلظتها اختلاف معنیداري را نشان داد (0/05 P و :n)(n=8 تعداد نمونه). جهت محاسبه غلظت مو ثر میانه عصاره 1571

4 کتایون یکتاپرستموافق نگار پناهی گودرز صادقیهشجین گروه منقبض شونده با اکسی توسین تاثیر عصاره ) میلیگرم بر میلی لیتر) بر انقباض ناشی از اکسیتوسین پس از 30 دقیقه مهار گیرندههاي آلفا توسط فنوکسی بنزامین (0/001 میلیمولار) مورد بررسی قرار گرفتند پاسخ ثبت شده در هر دو گروه معنیدار نبود (0/05 P و 8=n). ستونهاي رو به پایین نشان دهنده میزان اتساع عضله صاف رحم میباشند. بررسی قرار گرفت که پاسخ ثبت شده معنیدار نبود (0/05 P و 8=n). ستونهاي رو به پایین نشان دهنده میزان اتساع و ستونهاي رو به بالا نشان دهنده میزان انقباض عضله صاف رحم میباشند. نمودار 3 مقایسه اثرعصاره با غلظت ) 50 (EC بین گروههاي منقبض شونده با کلرید پتاسیم و اکسیتوسین در حضوربلوك کننده بتا. نمودار 2 مقایسه اثر عصاره با غلظت ) 50 (EC بین گروههاي منقبض شونده با کلرید پتاسیم و اکسیتوسین در حضور بلوك کننده آلفا. اثر عصاره در گروههاي منقبض شونده باکلریدپتاسیم و اکسیتوسین در شرایط مهار گیرندههاي بتا جهت محاسبه درصد پاسخ تانسیون بافت رحم نسبت به عصاره میزان کاهش تانسیون بافت نسبت به میزان انقباض توسط کلرید پتاسیم (60 میلی مولار) و اکسیتوسین (0/25 میلی مولار) %100 در نظر گرفته شد (نمودار 3). در گروه منقبض شونده با کلریدپتاسیم تاثیر عصاره 1/46 10 ) میلیگرم بر میلیلیتر) بر انقباض ناشی از کلرید پتاسیم پس از 30 دقیقه مهار گیرندههاي بتا توسط پروپرانولول (0/001 میلیمولار) مورد بررسی قرار گرفت پاسخ ثبت شده معنی دار بود (0/05 P و 8=n). ولی در گروه منقبض شونده با اکسی توسین تاثیر عصاره بر انقباض ناشی از اکسیتوسین پس از ) میلیگرم بر میلیلیتر) دقیقه مهار 30 گیرندههاي بتا توسط پروپرانولول (0/001 میلیمولار) مورد اثر عصاره در گروههاي منقبض شونده باکلریدپتاسیم و اکسیتوسین در شرایط مهار کانال کلسیمی جهت محاسبه درصد پاسخ تانسیون بافت رحم نسبت به عصاره میزان کاهش تانسیون بافت نسبت به میزان انقباض توسط کلرید پتاسیم (60 میلی مولار) و اکسیتوسین (0/25 میلی مولار) 100 درصد در نظر گرفته شد (نمودار 4). در گروه منقبض شونده با کلرید پتاسیم تاثیر عصاره 1/46 میلی گرم بر میلی لیتر) 10 ) بر انقباض ناشی از کلرید پتاسیم و در گروه منقبض شونده با اکسی توسین تاثیر عصاره ) میلی گرم بر میلی لیتر) بر انقباض ناشی از اکسیتوسین پس از 30 دقیقه مهار کانال کلسیمی توسط وراپامیل (0/001 میلیمولار) مورد بررسی قرار گرفتند پاسخ ثبت شده در هر دو گروه معنیدار بود (0/05 P و 8=n). ستونهاي رو به پایین نشان دهنده میزان اتساع و ستونهاي رو به بالا نشان دهنده میزان انقباض عضله صاف رحم میباشند. 1572

5 اثر ضد انقباضی عصاره گیاه افدرا ماژور بر گیرندههاي آدرنرژیک وکانال کلسیمی رحم موش صحرایی نمودار 4 مقایسه اثرعصاره با غلظت ) 50 (EC بین گروههاي منقبض شونده با کلریدپتاسیم و اکسیتوسین در شرایط مهار کانال کلسیمی. بحث تحقیق حاضر نشان داد که عصاره هیدرواتانولی گیاه افدرا ماژور انقباض ناشی از دو محرك مستقل از گیرنده اختصاصی (کلریدپتاسیم) و وابسته به گیرنده (اکسی توسین) را کاهش داد. از نکات مهم تاثیر این عصاره ناپایداري آن بود به طوري که پس از شستشوي بافت اثر مهاري از بین رفته و بافت رحم مجددا آماده انقباض در پاسخ به حضور عامل محرك بود. این نکته نشان میدهد که عملکرد مهاري عصاره از طریق روندي که احتمالا در سطح سلول رخ میدهد بروز میکند. گیرندههاي آدرنرژیک به خصوص بتا در عضلات صاف رحم اهمیت دارند و تحریک این گیرندهها سبب اتساع عضلات رحم میشود. انقباض عضله صاف رحمی ناشی از افزایش کلسیم داخل سلولی است همچنین پتاسیم نفوذپذیري کانالهاي کلسیمی وابسته به ولتاژ را افزایش میدهد و به انقباضهاي رحمی منجر (20). میشود حضور کلریدپتاسیم با غلظت زیاد در محیط خارج سلولی از روشهاي شناخته شده ایجاد دپولاریزاسیون و بروز انقباض در عضله صاف میباشد (13 و 4). دپولاریزاسیون ناشی از کلریدپتاسیم سبب فعال شدن کانالهاي کلسیم وابسته به ولتاژ که وجود آن در عضله صاف رحم موش صحرایی به اثبات رسیده میشود (17 و 10). پیشنهاد شده که این مواد با کاهش انقباضات ناشی از کلریدپتاسیم در عضله صاف اثر خود را با دخالت (احتمالا انسداد) کانال کلسیمی وابسته به ولتاژ اعمال میکنند. فعال شدن گیرندههاي اکسی توسین همچنین موجب فعال شدن کانالهاي کلسیم وابسته به ولتاژ و افزایش ورود یون کلسیم از محیط خارج سلولی میشود و افزایش درون سلولی این یون موجب بروز انقباض میشود (15). ازطرف دیگر اکسی توسین با فعال کردن فسفولیپاز C و سپس افزایش اینوزیتول تري فسفات موجب رهایش کلسیم از منابع درون سلولی میشود که به نوبه خود سبب بروز انقباض میشود (18 و 11). در تجربه اخیر نیز عصاره افدرا ماژور انقباض ناشی از اکسی توسین را کاهش داد که نشان دهنده تاثیر گذاري بر روند عملکرد اکسی توسین میباشد. این اثر مهاري میتواند بیان کننده وجود موادي در عصاره با خاصیت آنتاگونیستی رسپتورهاي موسکارینیک آدرنرژیک (آلفا و بتا) و کانالهاي کلسیمی باشد زیرا عصاره قادر به مهار انقباض ناشی از کلریدپتاسیم و اکسی توسین میباشد. تاثیر مهاري عصاره بر انقباض ناشی از اکسی توسین بیشتر از تاثیر مهاري عصاره بر انقباض ناشی از کلریدپتاسیم بود. سیستم آدرنرژیک از عوامل مهم تنظیم قابلیت انقباض در رحم میباشد در قسمت نتایج نشان داده شد که حضورفنوکسی بنزامین حتی سبب تقویت عملکرد مهاري عصاره نیز گردیده است. احتمالی که دراین مورد وجود دارد آن است که بقایاي سیستم آلفا آدرنرژیک (با قابلیت بروز انقباض دررحم ( در بافت جدا شده رحم هنوز وجود داشته و لذا عصاره با مهار تون اعصابی که نوروترانسمیتر آنها آگونیست گیرنده هاي آلفا آدرنرژیک میباشد توانسته است علاوه بر اثر گذاري بر فعالیت کانالهاي کلسیم موجب مهار این گیرندهها شده و در نهایت حضور فنوکسی بنزامین سبب تقویت تاثیر مهاري عصاره شده است. نتیجه کلی در این مورد آن است که عدم تاثیر حضور فنوکسی بنزامین در تجربه حاضر نشان داد که گیرندههاي آلفا آدرنرژیک در عملکرد مهاري عصاره نقشی نداشتهاند (7). فعالیت بتا آدرنورسپتورها در عضله صاف رحم 1573

6 کتایون یکتاپرستموافق نگار پناهی گودرز صادقیهشجین 3. Abourashed, E.A., El-Alfy, A.T. (2003): Ephedra in perspective-a current review. Phytother Res. 17(7): Cantabrana, B., Fernandez, A., Baamonde, A., Andres-Trelles, F., Hidalgo, A. (1991): Effect of some inhibitors of arachidonic acid metabolism in rat uterus in vitro Method Find Exp. Clin. Pharmacol. 13(2): Cepae, B. A. (1999): WHO monographs on selected medicinal plants. Geneva: World Health Organization. 6. ChaisawangwongW., Gritsanapan, W. (2009): Extraction method for high free radical scavenging activity of Siamese neem tree flowers. Songklanakarin J. Sci. Technol. 31(4): Hary, k.s., Iqbal, A. (2001): Bronchodilator, Spasmolytic and calcium antagonist activities of Nigella sativa seeds (Kalonji): a traditional herbal product with multiple medicinal uses. J. Pak. Med. Assoc. 51(3): Houghton, P.J. (1995): The role of plants in traditional medicine and current therapy. The J. Altern. Complement. Med. 131(2): Katzung, B.G., (2007): Basic and clinical pharmacology. Appleton and Lange. Prentice Hall Int, London. 10. Mershon, J.L., Mikala, G., Schwartz, A. (1994): Changes in the expression of the L- type voltage-dependent calcium channel during pregnancy and parturation in the rat. Biol. Reprod. 51(2): Mhaouty-kodja, S., Houdeau, E., Legrand, C. (2004): Regulation of myometrial phospholipase C system and uterine contraction by β-adrenergic reseptors in midpregnant rat. Biol. Reprod. 70(4): Ostad, S.N., Soodi, M., Shariffzadeh, M., Khorshidi, N., Marzban, H. (2001): The effect of fennel essential oil on uterine contraction as a model for dysmenorrhea pharmacology and toxicology study. J. Ethnopharmacol. 76(3): Oropeza, M.V., Ponce-Monter, H., Villanueva Tello, T., Palma-Aguirre, J.A., Campos, M.G. (2002): Anatomical differences in uterine sensitivity to prostsglandin F 2α and serotonin in non-pregnant rats. Eur. J. Pharmacol. 466(2): یک بازدارنده انقباض میومتر رحم محسوب میشود (2). در مورد اثر انقباضی ناشی از عصاره و پیش انقباض با کلریدپتاسیم در حضور پروپرانولول چون کلریدپتاسیم سبب انقباض غیر رسپتوري در عضله صاف میشود لذا عملکرد عصاره تحت تاثیر حضور پروپرانولول قرار گرفته است و انسداد گیرندههاي بتا-آدرنرژیک مانع از عملکرد مهاري عصاره گردید. با این وجود تاثیر مهاري عصاره توسط پروپرانولول با پیش انقباض اکسی توسین تقویت شده است زیرا در بروز عملکرد مهاري عصاره علاوه بر گیرندههاي بتا آدرنرژیک گیرندههاي دیگري نیز دخیل هستند که با حذف گیرندههاي بتا آدرنرژیک در حضور پیش انقباض با اکسی توسین عصاره هنوز اثر مهاري ایجاد نموده است. در توجیه تقویت اثر مهاري عصاره در حضور وراپامیل (آنتاگونیست کانال کلسیم) عصاره افدرا حاوي افدرین و متیل پیرازین بوده (14) که با توجه به تاثیر مهاري این ماده بر حرکات رحم و دخالت گیرندههاي دیگر لذا ممکن است بتوان عملکرد ضد انقباضی مشاهده شده در تحقیق حاضر را به تاثیر این ماده نسبت داد. عصاره افدرا ماژور قسمت عمده اثر مهاري خود را بر انقباض ناشی از کلریدپتاسیم و اکسی توسین از طریق تحریک گیرنده بتا-آدرنرژیک و انسداد کانالهاي کلسیمی وابسته به ولتاژ عمل می کند. با توجه به اینکه دردهاي قاعدگی نتیجه افزایش فعالیت انقباضی رحم کاهش جریان خون و ایسکمی رحم میباشد لذا نتایج این تحقیق میتواند موید مصرف عصاره این گیاه در تسکین دردهاي قاعدگی از طریق کاهش فعالیت انقباضی رحم در این دوره باشد. فهرست منابع 1. صمصام شریعت ه. (1365): گیاهان و داروهاي طبیعی (مفردات پزشکی) انتشارات مشعل اصفهان جلد غریب ناصري م. یحیاوي ه. (1385): اثر عصاره میوه فلفل سیاه بر فعالیت انقباضی رحم موش صحرایی غیر حامله مجله علوم پایه پزشکی ایران جلد 9 شماره

7 اثر ضد انقباضی عصاره گیاه افدرا ماژور بر گیرندههاي آدرنرژیک وکانال کلسیمی رحم موش صحرایی 14. Pang, P.K.T., Shan, J.J. (1996): Tetramethylpyrazine, a Calcium Antagonist. Planta Med. 62(05): Sanborn, B.M. (2001): Hormones and calcium: mechanisms controlling uterine smooth muscle contractile activity. Exp. Physio. 86(3): Seok, Y.M.,Chio, Y.W. (2011): Effects of gomisin A on vascular contraction in rat aortic rings. Naunyn Schmiedebergs Arch. Pharmacol. 383(1): Tezuka, N., Ali, M., Chwalisz, K., Garfield, R.E. (1995): Changes in transcripts encoding calcium channel subunits of rat myometrium during pregnancy. Am. J. Physio. 269(2): Wassdal, I., Nicolaysen, G., Iversen, J.G. (1998): Bradykinin causes contraction in rat uterus through the same signal pathway as oxytocin. Acta. Physiol. Scand. 164(4): Wooltorton, E., Sibbald, B. (2002): Ephedra/ephedrine: cardiovascular and CNS effects. CMAJ. 166(5): Zhang, W.W., Li, Y., Wang, X.Q., Tian, F., Cao, H., Wang, M.W. (2005): Effect of magnolol and honokiol derived from traditional Chinese herbal remedies on gastrointestinal movement. World J. Gastroenterol. 11(3):

8 کتایون یکتاپرستموافق نگار پناهی گودرز صادقیهشجین 1576